کد مطلب:193033 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:109
آیا حضرت ابراهیم و یوسف دروغ گفتند؟
صالح بن سعید از یكی از اصحاب اهل بیت روایت كرده است، كه از امام صادق - علیه السلام - درباره ی تفسیر فرمایش خدای عزوجل در داستان حضرت ابراهیم - علیه السلام - كه گفت: (بل فعله كبیرهم هذا فاسألوهم ان كانوا ینطقون) [1] «بلكه این كار را بزرگ شان كرده است پس از آنها بپرسید اگر سخن می گویند»! پرسیدم؟
حضرت صادق - علیه السلام - فرمود: (فاسألوهم ان كانوا ینطقون) بت بزرگ این كار را نكرد، و حضرت ابراهیم نیز دروغ نگفت.
گفتم: چگونه؟
حضرت فرمود: زیرا حضرت ابراهیم - علیه السلام - گفت: «پس از آنها بپرسید اگر سخن می گویند؟» یعنی اگر این بتان سخن می گویند بزرگترین آنها این كار را كرده است، و اگر سخن نگویند بزرگترین آنها انجام نداده است. و آنها سخن نگفتند، و ابراهیم - علیه السلام - نیز دروغ نگفت.
گفتم: فرمایش خداوند كه از یوسف - علیه السلام - حكایت می كند می فرماید: (أیتها العیر انكم لسارقون) [2] «ای اهل قافله، شما دزد هستید»؟
حضرت فرمودند: آنها یوسف - علیه السلام - را از پدرش دزدیدند، مگر نمی بینی
[ صفحه 108]
هنگامی كه سؤال كردند: (ماذا تفقدون قالوا نفقد صواع الملك) [3] «چه چیز گم كرده اید؟ گفتند: پیمانه ی پادشاه را گم كرده ایم» و گفته نشد: شما پیمانه ی پادشاه را دزدیدید، و مقصود از اینكه شما دزدید یعنی: یوسف را از پدر دزدیدید.
گفتم: مقصود از قول ابراهیم - علیه السلام - كه گفت: (انی سقیم) [4] «من بیمارم». چیست؟
حضرت فرمود: ابراهیم - علیه السلام - بیمار نبود و دروغ نیز نگفت، بلكه مرادش این بود كه در دینش (كه گمان می كردند او بر آن است و همان دین مردم باطل آن قوم بود) بیمار است (یعنی گرفتار تردید است). [5] .
2- حسن صیقل گوید: به امام صادق - علیه السلام - گفتم: ما از امام باقر - علیه السلام - سؤال نمودیم درباره ی فرمایش حضرت یوسف: (أیتها العیر انكم لسارقون) [6] «ای اهل قافله، شما دزد هستید» (این دروغ نبود)؟
حضرت باقر - علیه السلام - فرمودند: به خدا نه آنها دزدی كردند، و نه حضرت یوسف دروغ گفت.
گفتیم: سخن حضرت ابراهیم - علیه السلام - كه فرمود: (بل فعله كبیرهم هذا فاسألوهم ان كانوا ینطقون) [7] «بلكه این كار را بزرگشان كرده است! پس از آنها بپرسید اگر سخن می گویند»! چطور؟
حضرت باقر - علیه السلام - فرمودند: و به خدا نه بتها چنین كردند، و نه حضرت ابراهیم - علیه السلام - دروغ گفت؟
راوی گوید: امام صادق - علیه السلام - (پس از شنیدن این پرسشها و پاسخها) فرمودند: خوب ای صیقل، نظر شما در این پاسخها چیست؟
[ صفحه 109]
گفتم: چیزی نیست جز قبول و تسلیم.
حضرت صادق - علیه السلام - فرمودند: خداوند دو چیز را دوست دارد، و دو چیز را مبغوض دارد.
آن دو چیز كه دوست دارد: راه رفتن با تكبر در میان جنگ است، و دروغ به هدف اصلاح است.
و آن دو چیز كه مبغوض می دارد: تكبر در راهها، و دروغ در غیر اصلاح.
حضرت ابراهیم - علیه السلام - نفرمود: (بل فعله كبیرهم هذا) «بلكه این كار را بزرگشان كرده است» مگر به هدف اصلاح، و برای اینكه برای آنها ثابت كند كه بتها نمی فهمند.
و حضرت یوسف - علیه السلام - نفرمود آنچه را كه فرمود مگر به هدف اصلاح. [8] .
حضرت صادق - علیه السلام - فرمود: (فاسألوهم ان كانوا ینطقون) بت بزرگ این كار را نكرد، و حضرت ابراهیم نیز دروغ نگفت.
گفتم: چگونه؟
حضرت فرمود: زیرا حضرت ابراهیم - علیه السلام - گفت: «پس از آنها بپرسید اگر سخن می گویند؟» یعنی اگر این بتان سخن می گویند بزرگترین آنها این كار را كرده است، و اگر سخن نگویند بزرگترین آنها انجام نداده است. و آنها سخن نگفتند، و ابراهیم - علیه السلام - نیز دروغ نگفت.
گفتم: فرمایش خداوند كه از یوسف - علیه السلام - حكایت می كند می فرماید: (أیتها العیر انكم لسارقون) [2] «ای اهل قافله، شما دزد هستید»؟
حضرت فرمودند: آنها یوسف - علیه السلام - را از پدرش دزدیدند، مگر نمی بینی
[ صفحه 108]
هنگامی كه سؤال كردند: (ماذا تفقدون قالوا نفقد صواع الملك) [3] «چه چیز گم كرده اید؟ گفتند: پیمانه ی پادشاه را گم كرده ایم» و گفته نشد: شما پیمانه ی پادشاه را دزدیدید، و مقصود از اینكه شما دزدید یعنی: یوسف را از پدر دزدیدید.
گفتم: مقصود از قول ابراهیم - علیه السلام - كه گفت: (انی سقیم) [4] «من بیمارم». چیست؟
حضرت فرمود: ابراهیم - علیه السلام - بیمار نبود و دروغ نیز نگفت، بلكه مرادش این بود كه در دینش (كه گمان می كردند او بر آن است و همان دین مردم باطل آن قوم بود) بیمار است (یعنی گرفتار تردید است). [5] .
2- حسن صیقل گوید: به امام صادق - علیه السلام - گفتم: ما از امام باقر - علیه السلام - سؤال نمودیم درباره ی فرمایش حضرت یوسف: (أیتها العیر انكم لسارقون) [6] «ای اهل قافله، شما دزد هستید» (این دروغ نبود)؟
حضرت باقر - علیه السلام - فرمودند: به خدا نه آنها دزدی كردند، و نه حضرت یوسف دروغ گفت.
گفتیم: سخن حضرت ابراهیم - علیه السلام - كه فرمود: (بل فعله كبیرهم هذا فاسألوهم ان كانوا ینطقون) [7] «بلكه این كار را بزرگشان كرده است! پس از آنها بپرسید اگر سخن می گویند»! چطور؟
حضرت باقر - علیه السلام - فرمودند: و به خدا نه بتها چنین كردند، و نه حضرت ابراهیم - علیه السلام - دروغ گفت؟
راوی گوید: امام صادق - علیه السلام - (پس از شنیدن این پرسشها و پاسخها) فرمودند: خوب ای صیقل، نظر شما در این پاسخها چیست؟
[ صفحه 109]
گفتم: چیزی نیست جز قبول و تسلیم.
حضرت صادق - علیه السلام - فرمودند: خداوند دو چیز را دوست دارد، و دو چیز را مبغوض دارد.
آن دو چیز كه دوست دارد: راه رفتن با تكبر در میان جنگ است، و دروغ به هدف اصلاح است.
و آن دو چیز كه مبغوض می دارد: تكبر در راهها، و دروغ در غیر اصلاح.
حضرت ابراهیم - علیه السلام - نفرمود: (بل فعله كبیرهم هذا) «بلكه این كار را بزرگشان كرده است» مگر به هدف اصلاح، و برای اینكه برای آنها ثابت كند كه بتها نمی فهمند.
و حضرت یوسف - علیه السلام - نفرمود آنچه را كه فرمود مگر به هدف اصلاح. [8] .
[1] سوره ي انبياء آيه ي 63.
[2] سوره ي يوسف آيه ي 70.
[3] سوره ي يوسف آيه ي 71 و 72.
[4] سوره ي صافات آيه ي 89.
[5] بحارالأنوار: ج 11 ص 71 ح 3.
[6] سوره ي يوسف آيه ي 70.
[7] سوره ي انبياء آيه ي 63.
[8] الكافي: ج 2 ص 341، بحارالأنوار: ج 69 ص 237 ح 3.